Dlaczego dziecko się jąka

Jąkanie od dawna rozbudza chęć poznania przyczyny wywołującej niepłynność mówienia. Zaburzenie to zasadniczo komplikuje zdolność komunikacyjną i społeczne funkcjonowanie.

Wprawdzie jest obecne od starożytności lecz do tej pory nie ustalono czy jest to:

• objaw bądź zespół objawów,
• choroba czy jej sympxom,
• nerwica czy jej objaw,
• zaburzenie komunikacji słownej czy wyuczone zachowanie werbalne.

Jąkanie postrzegane jest jako niepłynność mowy. Osoba która się jąka identyfikowana jest z postacią niepłynnie mówiącą. Jąkanie w jednych sytuacjach występuje a w innych znika, nasila się lub mija. To zmienne zaburzenie cały czas zaskakuje zwykłych ludzi oraz zwraca swoją uwagę naukowców i terapeutów.

Pierwsze nieprawidłowości zaobserwujemy już w okresie poniemowlęcym i przedszkolnym. Dziecko zaczyna mówić pierwsze słowa, zdania, tworzy dłuższe wypowiedzi a my możemy usłyszeć, że się jąka. W tym samym czasie dziecko aktywnie się rozwija, poznaje świat a niepłynność mówienia staje się elementem kształtującym jego charakter.
Jak podaje Z. Tarkowski, około 90% przypadków rozpatrywanego zaburzenia mowy występuje i rozwija się w wieku przedszkolnym bądź w okresie dojrzewania. Mowa dziecka nie rozwija się z dnia na dzień. Tak samo jest z chodzeniem czy bieganiem. Są to procesy naturalne, które uważamy za oczywiste, a które wymagają skoordynowania ruchów
z pracą mózgu i całego organizmu. Wypowiadając się na określony temat, musimy wiedzieć co chcemy powiedzieć, dobrać odpowiednie słowa oraz skoordynować oddech by uruchomić fałdy głosowe i „wydobyć” głos. Dopiero zsynchronizowanie wszystkich elementów daje nam płynną mowę. To trudny i złożony proces. Na szczęście większa część dzieci uczy się tego w sposób naturalny, tak jak jedzenia czy chodzenia. Pomiędzy 2. a 5. rokiem życia obserwuje się u niektórych dzieci różne zawahania oraz przerwy w ich mówieniu 1 .

Zwykle zaczyna się niewinnie – swobodne powtarzanie głosek, sylab czy słów. W dalszej kolejności obserwuje się napięcie mięśni w czasie tych powtórzeń. Dziecko zdaje sobie sprawę, że coś jest nie w porządku. Zaczyna aktywnie odnosić się do tych trudności i w różny sposób radzić sobie z niepowodzeniami w swobodnym mówieniu.

Dlaczego dziecko się jąka? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Według różnych autorów nie istnieje jedna przyczyna. W trakcie badania tego zaburzenia można skupić się na pojedynczych ewentualnych czynnikach etiologicznych lub analizować sposób jego powstawania i przebieg – kryterium genezy. 2 Jąkanie to wynik oddziaływania wielu czynników.

W zależności od przypadku, mogą być one bardzo różne. Najczęstsze z nich to:

• jąkający się członkowie rodziny – znany jest czynnik występowania jąkania w rodzinie. Może być ono dziedziczne, ale ważne są również reakcje członków rodziny na niepłynność w mowie dziecka,
• opóźnienie rozwoju mowy – Ren`ee Byrne mówi o dzieciach jąkających się, u których zwykle obserwujemy opóźniony rozwój mowy bądź trudności z nabywaniem trudniejszych głosek. Dzieci te „gorzej” opanowują nowe pojęcia i wypowiadają swoje myśli,
• występowanie stresujących sytuacji – może to być tylko jedna sytuacja a może to być dłuższy,
niekorzystny stan emocjonalny w jakim dziecko się znajduje.